LiPo Batarya Nedir ?
Lİ-PO BATARYA KULLANIM ESASLARI
Li-Po Batarya Nedir?
Yapısında Lityum elementi ve Polimer bileşiklerini bulunduran Lityum Polimer bataryaların kısaltması ile Li-Po terimi ortaya çıkmıştır.
Li-Po Batarya Kullanım Alanları
Li-Po bataryalar yaygın olarak radyo kontrollü (RC – Radio Controlled) araçlarda, robotlarda, taşınabilir bilgisayarlar (laptoplar) ve buna benzer birçok alanda kullanılmaktadırlar.
Li-Po Bataryaların Yapısı
Hücre (Cell): Li-Po bataryalar “cell” adı verilen Seri (S) veya Paralel (P) bağlı hücrelerden oluşmaktadırlar. “S” değeri voltajı arttırırken; “P” değeri bataryanın kapasitesini arttırmaktadır. Bataryalar sahip oldukları hücre kadar “xS” ile adlandırılırlar. Örneğin, 2 hücreli batarya 2S; 4 hücreli batarya ise 4S’tir. Her bir hücrenin ise voltaj değeri 3.7V’tur.
1S Li-Po = 1 adet Li-Po hücre = 3.7V
2S Li-Po = 2 adet Li-Po hücre = (2x)3.7V = 7.4V
3S Li-Po = 3 adet Li-Po hücre = (3x)3.7V = 11.1V
4S Li-Po = 4 adet Li-Po hücre = (4x)3.7V = 14.8V
5S Li-Po = 5 adet Li-Po hücre = (5x)3.7V = 18.5V
6S Li-Po = 6 adet Li-Po hücre = (6x)3.7V = 22.2V
mAh (miliamper / saat): mAh değeri bataryanın birim saatte verebileceği akım kapasitesini göstermektedir. Örneğin, 3300 mAh kapasiteli bir bataryadan 1000 miliamper (mA) düzenli akım çekildiğinde; 3300 mAh / 1000 mA = 3.3 saatte yani yaklaşık 200 dakikada batarya tamamen deşarj (boş hale gelme) olmaktadır. Yukarıdaki oranlara baktığımızda bataryanın mAh değeri arttıkça kapasitesi artacağından kullanım süresi de artacaktır. En düşük verebileceği akım değeri ise bataryanın miliamper (mA) değeridir, yani 3300 mAh batarya en düşük 3.3A akım verebilir.
“C” değeri (Kapasitans): C değeri, bataryanın kapasitesini yani verebileceği en yüksek akım değerini belirler. Örneğin, 3300 mAh 6S 35C batarya için; (3.3Ax)(35C) = 115.5A’dir. Bu yüzden C değeri yüksek bataryaları tercih etmeliyiz.
Avantajları
- Lityum İyon bataryalara nazaran daha hafiftirler, bu sayede elektrikli hava araçlarında en çok tercih edilen batarya türüdür.
- NiCd (Nikel-Kadmiyum) ve NiMH (Nikel-Metal Hidrit) bataryalara göre daha fazla akım üretebilirler ve kullanım süreleri daha uzundur.
- İstenen şekli alabilen bir yapıya sahiptir, yani istediğimiz şekilde ve boyutta üretilebilirler.
- Boyut olarak daha küçük bir boyutta ve daha fazla enerji depolayabilirler.
- Daha hızlı şarj ve deşarj imkânı verebilirler.
Dezavantajları
- Patlama riski vardır. Şarj ederken veya kullanırken dikkatli olunuz, kurallara uyunuz!
- Kullanımına dikkat edilmemesi halinde şişme ve aşırı ısınma riskleri vardır.
- Şarj/Deşarj oranı yani pil ömrü daha kısadır.
- Yeni ve gelişmiş bir teknolojiyle üretildikleri için fiyatları diğer bataryalara göre daha pahalıdır.
- Kendine özel şarj cihazları ile şarj olurlar. Başka şarj cihazları ile şarj etmeyiniz!
Şarj Etme Yöntemi
Li-Po bataryaları şarj etmek için özel olarak üretilen balancer (dengeleyici) adı verilen cihazlar kullanılmalıdır. Li-Po batarya için en yüksek voltaj değeri 4.2V (tam dolu), en düşük voltaj değeri ise 3.7V’tur. (tamamen boş)
Balancer cihazları veya şarj cihazlarındaki balancer modu, her hücreye ayrı şarj işlemi uygulayarak bize batarya dolumunda avantaj sağlar. Her bir hücre birbirinden farklı voltaj değerine sahip olabileceği için her hücreyi gerektiği kadar şarj eder.
Li-Po Batarya Rodajı (Alıştırma)
Yeni bir Li-Po batarya sahibiyseniz bataryanızı daha verimli ve daha uzun bir süre kullanmanız için rodaj (doldur/boşalt işlemi) yapmanızı tavsiye ederiz.
Birçok şarj cihazı rodaj işlemini otomatik olarak yapabilmektedir. Bataryanızı kullanmadan önce 3 defa tamamen doldur ve tamamen boşalt işlemlerinin ardından rodaj işlemi tamamlanacaktır.
Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
- Li-Po bataryaları gerektiğinden uzun süre şarj etmeyiniz, kapasitesinin üstüne çıkarmayınız. Bu işlem size ek güç sağlamayacaktır. Şarj dolum işlemi tamamlandığında şarj işlemini durdurunuz.
- Li-Po bataryalarınızı şarj ederken, taşırken veya saklarken özel saklama çantaları kullanınız. Bu çantalar bataryada sorun gelmesi ihtimalinde yanmaz kumaştan üretildikleri için çevresine zarar vermesini engelleyecektir.
- Isınma miktarına dikkat ediniz. Normalüstü, aşırı ısınma (5 saniye elde tutamama) durumlarında batarya kullanımını durdurunuz. Patlama riskine karşı batarya soğuyana kadar uzaklaşınız.
- Batarya kapasitesinin üstünde dolum veya kapasitesinin altında kullanım için zorlamayınız. Uzun bir batarya ömrü için tam dolu bir bataryayı %80 oranında kullanınız. (3.74V altına düşürmeyiniz)
- Kesici, delici aletlerle kesinlikle müdahale etmeyiniz, bataryanızı darbelere karşı koruyunuz. Aksi takdirde yanabilir veya patlayabilir.
- Şişmiş bir bataryayı kullanmayınız. En kısa sürede sıfır atık kutularına; saklama çantalarına koyarak atınız. Doğaya ciddi zararlar verebilecekleri için toprağa gömmeyiniz, sıradan çöp konteynerlerine atmayınız.
- Eğer ki bataryanızı uzun süre kullanmayacaksınız; kapasitesini tamamen boş ya da tamamen dolu bırakmayınız. Tavsiye edilen miktar, hücre başına 3.85V’tur. Oda sıcaklığında saklayabilirsiniz fakat ideal saklama ısısı 0°C-4°C arasındadır.
Ahmet Can Mart
Uçak Mühendisliği
Öğrencisi
